istanbullite.com

Bilmem Akaretler’e gittiğinizde hiç dikkat ettinizmi? Dolmabahçe’ye giden yoldan Akaretler yokuşuna sapınca, yol Süleyman Seba Caddesi ve Şair Nedim Caddesi diye ikiye ayrılır. Buradan itibaren şimdi restore edilmiş, bir zamanlar birinde Atatürk’ün annesi ile birlikte  kaldıkları o ünlü sıra evler vardır. İşte tam burada iki yolun ayrıldığı yerde iki ev arasına sıkışmış parmaklıklar içinde üzerleri eski  mezar taşları görürsünüz. Bu taşları İstanbulun çoğu cami köşelerinde olduğu gibi metruk ve bakımsız bir halde değildir. Tersine, mezar taşları temizlenmiş, üzerlerindeki yazılar altın yaldızla ortaya çıkarılmış, önündeki parmaklıklar boyanmıştır. Biraz yukarada’ki Şairler Sofası Parkında şairlerin heykelleri vardır;  burada ise  bir şair ve onun ailesi yatar.

Yazının başlığı ilk bakışta size buranın bir Hanım Sultanın mezarı olduğu algısını verebilir. Ama burada yatan Rezmi Mehmed adlı bir 17 yüzyıl şairidir. Osmanlı hanedanınında Sultanların kız çocuklarından olan çocuklarına “Sultanzade”* denirmiş. Sultanzadeler, Şehzadelerin aksine, hiç bir zaman tahta çıkmak için hak iddia edemedikleri gibi eşleri ve çocuklarına da Ulema protokulunda yer verilmezmiş. Semiz Mehmet Paşa Sultanzadeler içinde Sadrazamlığa yükselen nadir kişilerden biri. İleriki dönemlerde bunların isimlerinin arkasına “Beyefendi” lakabı ekleniyor.

“Hazire”* tabirine gelince; cami, mescid, külliye gibi yerlerin bahçesine yada hemen yanıbaşına yapılan ve etrafı parmaklıklarla çevrili olan mezarlıklara verilen ad. Bu gibi ibadet ve eğitim yerlerini yapanlar genellikle öldükten sonra, yaptıkları eserlerin bahçesine kıble yönüne gömülüyorlar. Bunların genelikle bir türbesi yada açıkta bir sandukası oluyor.  Daha sonra bu kişinin ailesinden ölenlerde, bu sandukanın yanına gömüldükçe burası bir mezarlık halini alıyor.

İşte  Beşiktaş Sinan paşa mahallesindeki bu hazirede 1645 le 1650 yılları arasında doğduğu tahmin edilen Sultanzade Mehmed Rezmi ve onun ailesinin diğer on dokuz ferdi yatıyor. Mehmet Rezmi tam bir sanatkar; şiir yazıyor, resim yapıyor ve aynı zamanda musiki ile ilgileniyor. Tek bıraktığı eser olan Divanında çeşitli formlarda tam 786 şiiri var. Lakabı, savaşçı anlamına gelen “Rezmi” olmasına rağmen, Sultanzade Mehmet Bey ince ruhlu bir şair. Şiirlerinde genelikle ailesi, bugün yattığı yerin bitişiğindeki köşkü ve çevresi ile ilgili temaları, aşk ve sevgi konularını  işliyor. Kullandığı dilde Arapça ve Farsçadan ziyade Türkçe kelimeler ve günün halk değimleri çoğunlukta.

Sultanzade Mehmed Rezmi Beyefendi şiir yazmasındaki amaçlarını anlatırken , bunu insanların okudukça kendisine dua edecekleri bir eser  bırakmak olduğunu söyler:

Geldi sahrâ-yı ´ademden bu vücûd-ı bî-vücûd
Bana teshîl eyledi vâdî-i şi´ri ol Hudâ (G.6/2)
Cihânda güft ü gûdan maksad-ı aksâ budur ancak
Okındukça duâya eyleye tergîb ihvânı (T.1/5)

Bizde kendisinin bu arzusunu yerine getirerek, bu şairler dolu yoldan “Şairler Sofasına” doğru çıkmaya devam ettik.

Cem Özmeral
10 Şubat, 2012
Dublin, Ohio