Vala'nin Baba Hakki'nin Cihat Arman'a attigi gol cizimi
Yıll 1960. Gazetelerin siyah beyaz olduğu yıllar. Yalnız gazetelerin başlıklar kırmızı.
13 yaşında bir Beşiktaş taraftarıyım ve İstanbul’da yatılı okulda okuyorum. Hafta sonları dayımların evine çıkıyor, şampiyonluğa giden Beşiktaş’ın maçlarını radyo dan dinliyor, gazetelerden kestiğim futbolcu resimlerini Beşiktaş defterlerime yapıştırıyorum. Televizyon Türkiye’ye daha gelmemiş, filmler, fotograflar her şey siyah beyaz, aynen Beşiktaş gibi. Bazen sinemalarda filmden önce, o haftanın derbi ve milli maçları iki dakikalık özet olarak gösteriliyor. Spor sayfalarında golleri anlatmak için oklar çizilerek topun kaleye nasıl gittiği anlatılıyor.
Her hafta 75 kuruş vererek Beşiktaş Karakartallar mecmuasını alıp futbolcuların resimlerini inceliyor, yazıları bir solukta okuyorum. Sonradan ciltleterek saklayacağım bu mecmuaların kapaklarının üstünde bir kara kartalın resmi var, pençeleri ile futbol topunun üzerinde kanatlarını açmış duran. Onun üstünde de gene bir ressam tarafından çizilmiş futbol enstantaneleri. Mecmuanın için de de zaman zaman futbolcuların gollerini gösteren çizimler. Bazıların altında da büyük harflerle yazılmış dört harflik bir imza : Vâlâ.
Kimdi acaba bu Vâlâ ?
Besiktas 1960 Sampiyonluk Albumu kapagi
1960 Albumu orta sayfa
1960 Sampiyonluk albumunde Cem Ozmeral ve Vala Somali biyografileri
1959-1960 sezonu bugünkü Süper Lig statüsünde; çift devreli, puan sistemine dayalı, 18 takımlı “ Milli Lig”in ilk yılı. Macar antrenör Kutik’in hocalığında Şenol ve Birol’lu gencecik bir Beşiktaş takımı, hem Fenerbahçe’yi hem de Galatasaray’ı 1-0 yenmiş ve ilk devreyi namağlup lider olarak kapatmış. Beşiktaş mecmuasını çıkaran Mustafa Kızıltan şampiyonluğa o kadar inanmış ki, bir şampiyonluk kitapçığı çıkarmaya karar veriyor. Sayılı olarak basılacak “Şampiyonluk Albümü” nde futbolcuların renkli resimleri, ortasında da çerçeveletilecek renkli bir takım fotoğraf olacak ve Beşiktaş’ın tarihi anlatılacak. Şampiyonluk Albümü için taraftarlardan peşin olarak 10 TL isteniyor, bir de albümün içinde yer alacak kendi vesikalık resimleri ve birkaç satırlık biyografi. Zaten haftalığım 10 TL, hiç düşünmeden o hafta okuldan çıkınca Cağaloğlunda mecmuanın basım evine gidip parayı yatırıyorum.
Gerçekten Haziran ayı başında Beşiktaş son maçında Fenerbahçe’ye 1-0 yenilse de, 5 puan farkla şampiyonluk kupasına kavuşuyor, ben de 1960 Beşiktaş Şampiyonluk Albümüne. Kitabın kapağı yeşil üzerine, o futbolseverlerin ezbere saydığı Beşiktaşlı futbolcuların çizimleri ile süslenmiş. Kapağın ortasında büyük bir Beşiktaş amblemi ve hemen yanında bir dikdörtgen içinde bir imza : Vâlâ
Necmi
Bahattin Münir
Tuncay Sabahattin Kaya
Arif Nazmi Şenol Birol Küçük Ahmet
Şampiyonluk albümü gerçekten umduğumdan da güzel. Futbolcuların renklendirilmiş fotoğrafları ve kendi ağızlarından kısa geçmişleri. 1960 Şampiyonluğunun ilk devre maçlarının resimlerle anlatımları. Beşiktaş'ın tarihindeki ünlü kişiler ve onları anlatan yazılar. Başta Şeref Bey, Hüsnü Savman, Refik Osman Top. Sonra eski futbolcular ve şampiyonluklar, Baba Hakkılar, Şükrü Gülesinler, Şeref Görkeyler, Baba Recepler. Beşiktaşlı spor yazarları ve son olarak ta albümün çıkması için peşinen ödeme yapan 350 taraftarın vesikalık resmi ve kendi yazdıkları tanıtım. Bu taraftarlar içinde benim 13 yaşında okul formalı ve kasketli fotoğrafım . Beşiktaş’a hizmeti geçenler içinde de 29 yaşında genç bir ressamın fotoğrafı : Vâlâ Somalı. “Siyah ve beyaz = yenilmek ve yenmek”. Sporun hakiki manasını renkleri ile ifade etmiş kulübüm diyor.
Vala Somali
Gençlik Yillari
Vala'nin cizdigi kartalli Besiktas logosu
1975 yılında Amerika’ya geldikten sonra Türkiye’de bıraktığım benim için çok kıymetli bu Şampiyonluk Albümü, diğer Beşiktaş defterlerim, yazılarım ve ciltli Beşiktaş mecmualarının hepsi kayboldu. 2022 yılında internette uzun araştırmalardan sonra 1960 Yılı Şampiyonluk Albümünün kapağı olmayan bir kopyasını buldum ve satın aldım. Gene internetten bulduğum Vâlâ Somalı'nın çizdiği albüm kapağını bastırdım ve Ekim ayında İstanbul’da kitabı kapak ile ciltleterek kütüphane me koydum.
Bu yazıyı bana televizyonun, cep telefonlarının, renkli fotoğrafların olmadığı bir devirde, çizdiği resimlerle, Beşiktaşlı futbolcuları ve maçları gözümün önüne getiren, hayal gücümü gerçekleştiren büyük Beşiktaşlı Vâlâ Somalı’yı sizlere tanıtmak ve onu anmak için yazdım.
Vâlâ Somalı 2016 yılında 85 yaşında aramızdan ebediyen ayrıldı. Gençliğinde merak sardığı çizim dışında, futbol oynamış, tiyatro dekoratörlüğü yapmış ve dans dersleri almış. Resme olan merakı onu Türk sporunun belki de en önemli ressamı ve karikatüristi olmasına neden oldu. Aynı zamanda bir spor yazarı ve spor tarihçisi idi. Hürriyet gazetesi, Yeni Sabah, Gün, Günaydın, Akşam, Tercüman, Fotospor gazetelerinde ve Hayat Spor, Fotoroman, Çarşaf gibi dergilerde de ve en çok sevdiği Beşiktaş Karakartallar mecmuasında çalıştı. Yazdıgı 20 ye yakın spor kitabi içinde, futbol dışında özellikle voleybol ile ilgili eserleri vardır. Beşiktaş kadın basketbol takımının kurulması onun emekleri ve girişimi ile oldu. Futbolcular, sporcular ve devlet adamlarının çizdiği karikatürler büyük beğeni aldı, karikatürleri Avrupa’da sergilendi. Birçok Türk filminin afişlerini, dergilerin kapaklarını hep o çizdi. Ama şüphesiz belki de onun en ölümsüz eseri Beşiktaş'ın amblemi üzerine çizdiği Karakartallı logodur.
Vâlâ Somalı 2016 yılının Mayısının 19'unda Beşiktaşlı taraftarlar şampiyonluğu kutlarken ve motorlarını Boğaz’da maviliklere sürerken son nefesini verdi. Son ana kadar bu şampiyonluğu beklemişti. Ruhu şad olsun.
