istanbullite.com

Karaköy'de vapurdan indim, Perşembe Pazarı, Azapkapı güzergahında kıyı kıyı gidip haritadan işaretlediğim bir iki  tarihi yeri gezeceğim. Bugünkü gezide bana Avusturya lisesinden kırk küsur yıllık arkadaşım Semiray'ın kızı Bikem Ekberzade iştirak ediyor. Bikem bir “photojournalist”, Irak’tan Afganistan’a kadar nerede bir kargaşa varsa oraya gitmiş resim çekmiş bir profesyonel. Ben yürürken pek kafamı kaldırıp yukarıya bakmayı akıl etmem, ama baktım o Ziraat Bankasının önünden geçerken binanın üçüncü katının terasındaki heykelleri gösterip fotoğraflarını çekmeye başladı. “Acaba bu heykeller neyi temsil ediyor” diye birbirimize soruyoruz. Heykellerden biri sakallı bir adam, bir elinde çekiç öbür elinde bir keski aleti, ayaklarının yanında iki çocuk. Terasın Galata köprüsüne yakın olan kısmında da bir kadın heykeli var, bir elinde bir kitap diğer elinde tasa  benzer bir şey.  Kadının eteklerinde de iki küçük çıplak erkek çocuğu var. İki heykelin arasında bir Türk bir de Ziraat Bankası bayrağı dikilmiş. Binanın en üst katında da, iki köşede birer yer küre üzerine konmuş kartal heykelleri görülüyor. Heykeller yer yer yıpranmış içlerinden demir iskeletleri çıkmış.

“Çocukluğumdan beri bu binanın önünden kim bilir kaç kere geçtim ama bu heykelleri ilk defa görüyorum” diyorum . “Ama araştırıp öğreneceğim”. Sonra anlatıyorum:

Ben orta okula başladığım yıllarda şu ara sokağa girmeden köşede  Ziraat bankasına gelmeden önce Emanetçi Sultana vardı. Anadolu’dan trenle Haydarpaşa’ya gelen ve oradan da vapurla Karaköy’e geçen yolcular bavullarını emanetçiye bırakır, önce civarı gezer, belki kıyıya yanaşmış kayıklarda, gazete kağıdına sarılmış soğanlı balık ekmekleri yer, sonra bavullarını alıp Sirkeci de otel aramaya giderlerdi. Bu ara sokak da da saatçiler, bir iki kahvehane, ayakkabı tamircileri ve çantacılar bulunurdu. Ziraat Bankasının hemen arkasında Tahtalı Cami denilen çok değişik yapılı iki katlı bir cami vardı. 1950lerin ikinci yarısında Demokrat parti zamanında bir istimlak ve yol açma sevdası almış yürümüş, özelikle Aksaray , Beyazıt ve Beşiktaş civarında yol açma bahanesi ile İstanbul surlarından bazı camilere ve eski hamamlardan İbrahim Paşa Sarayına kadar birçok tarihi eser sorumsuzca yok edilmişti. O zamanlar Karaköy meydanı tam bir keşmekeşti. At arabaları, tramvaylar, 1940 lardan kalma koca Amerikan arabaları, Magirus marka otobüsler, seyyar satıcılar, sırtlarında yük taşıyan hamallar, dilenciler ve her tipte insanlar bir şekilde birbirlerine çarpmamaya çalışarak bu meydandan geçerlerdi. Şurada set üstünde gördüğün elektronikçilerin yerinde sıra sıra kırtasiyeciler vardı: Yeşil renkli Pelikan marka  dolma kalemler, Quink marka mavi ve siyah mürekkepler, çini mürekkepleri, Faber marka renkli kalem ve sulu boyalar, pergel takımları, Facit hesap makineları, çizgili çizgisiz, ciltli ciltsiz  defterler. Tünele giden sokağın köşesinde zannederim Banca di Roma vardı, sokakta da sıra sıra ayakkabıcılar; erkek kunduraları ve mesleri, kadın iskarpinleri, terlikler ve deri çantalar. Sonra bu meydanının altı üstüne getirildi, yerin dibine girilip alt geçit yapıldı. Tahtalı Cami de buraya yol açılacak diye yıkıldı, ama gördüğün gibi burada yol filan yok,  hala atıl bir şeki de duruyor. Gülloğlu Baklavacısı da yanlış hatırlamıyorsam işte bu düzenleme sırasında açıldı. Birde Bankacılar caddesi tarafında teras üstünde bir cafe açılmıştı. Tabi o günden bu güne Galata köprüsü bile değişti, alt geçitler yeniden yapıldı, binaların bir kısmı yıkıldı, ama olan asıl o minaresi ve kendisi çok özgün o güzelim camiye oldu. Ve açıkçası yazık oldu. Ziraat bankası binası ise hala yerli yerinde duruyor.